Moje Kaszuby

Ponieważ ostatnio nigdzie nie wyjeżdżałam, pogoda jakoś nie nastrajała do wojaży, i siedzę sobie spokojnie na Kaszubach, postanowiłam tym razem napisać coś więcej o tym regionie, który wciąż wydaje się być mało znany, a naprawdę zasługuje na uwagę. Poza tym dziś jest idealny moment na publikację czegoś o Kaszubach, bowiem właśnie 19 marca obchodzimy Dzień Jedności Kaszubów.

Jakie są granice Kaszub tak naprawdę trudno ustalić. W przeszłości Kaszuby stanowiły część Pomorza Zachodniego, dzisiaj tam już nie sięgają. Ale nie zagłębiając się w szczegóły, współcześnie Kaszuby znajdują się na terenie Pomorza Gdańskiego. Sięgają od Bałtyku po Bory Tucholskie. Charakteryzują się przede wszystkim bardzo zróżnicowanym ukształtowaniem terenu. Istnieje na ten temat piękna legenda:

Gdy Pan Bóg stworzył świat i uznał swoje dzieło za dobre, wszyscy w niebie się radowali i tylko jeden anioł był smutny. Zapytany o przyczynę, odpowiedział:
- Panie, spójrz na dół, na przepiękną ziemię, którą  stworzyłeś. Wszędzie jest pięknie i kolorowo. Tam widać śnieżyste szczyty gór, ówdzie rozlewają się szmaragdowe tonie mórz i lazur wielkich jezior, gdzie indziej szumią zielone lasy, rozkwitają różnobarwnym kwieciem pola i łąki, i tylko wprost pod nami, pośrodku pomorskiej ziemi, zostawiłeś szary, płaski i pusty, nieurodzajny kawałek ziemi, z którego nigdy nie będzie żadnego pożytku. Przecież i tu zamieszkają ludzie – jak się będą czuli? Czy będą Ciebie chwalili? Proszę, zrób coś, żeby i tu było pięknie.
- Nie będzie to łatwe – odrzekł Pan Bóg – bo wszystkie zapasy już zużyłem. Zostały tylko resztki. Weź je i spróbuj, może ci się uda coś zrobić.
Anioł zabrał się do układania na pustkowiu resztek materiałów, z których powstały najpiękniejsze zakątki świata. Tu dał kawałki gór, tam umieścił pozostałości mórz i jezior, gdzie indziej położył fragmenty lasów, łąk i pól. Czynił to z miłością i dzięki temu w środku pomorskiej ziemi powstał przepiękny i urozmaicony „błękitny kraj kaszubski”.

BAŁTYK CZĘŚCIĄ KASZUB

Kaszuby to morze. Najbardziej znane miejsce to chyba Półwysep Helski. Wąski pas lądu z widokiem na Bałtyk po jednej stronie i z Zatoką Pucką po drugiej stronie. Ale nie polecam tam jechać w środku sezonu samochodem, bo będziecie godzinami stać w korku. Alternatywą niech będzie pociąg lub rower. O mojej wyprawie rowerowej po Półwyspie możecie przeczytać tutaj.

Dębki

Dębki przy ujściu Piaśnicy

KRAINA JEZIOR

Kaszuby to jeziora. Z jeziorami pewnie kojarzą Wam się Mazury, ale na Kaszubach też jest ich sporo. Małe, duże, z piękną plażą, w lesie... Do koloru, do wyboru. I trudno mi się zdecydować, które jezioro jest najładniejsze. Na pewno z wieloma wspomnieniami związane jest Jeziorko Lobeliowe. Woda ma przepiękny kolor. Poza tym jest malowniczo położone. Jedynym minusem jest fakt, że nie można się w nim kąpać. Więcej na ten temat przeczytacie tutaj.

Jezioro w Stężycy

Jezioro w Ostrzycach

RZEKI - RAJ DLA KAJAKARZY

Na Kaszubach jest wiele rzek i chyba większość jest idealna na spływy kajakowe. Wpisując w wyszukiwarkę spływ kajakowy Kaszuby zapewne wyskoczy Wam mnóstwo propozycji i firm, które zajmują się obsługą tego typu wydarzeń. Choć spływ już od wielu lat chodził mi po głowie, dopiero w zeszłym roku się udało zrealizować to marzenie. Niestety zdjęć żadnych nie mam, bo i tak byłam nieźle zestresowana, żeby nie wpłynąć w "krzaki". Ale zabawa była przednia. Polecam każdemu. Najbardziej znanymi rzekami na spływy są Słupia, Piaśnica i Radunia. Na Raduni jeszcze kilka lat temu odbywały się spływy dla wprawionych na terenie rezerwatu, gdzie nieraz trzeba było przepłynąć pod zwalonym drzewem, lawirować pomiędzy gałęziami itp. W tym momencie organizacja spływów na tym odcinku Raduni jest zakazana. Ale nadal można zrobić sobie trochę dłuższy spacer Jarem Raduni.

Słupia

Jar Raduni

GÓRY I PAGÓRKI

Wiecie, że na Kaszubach jest zlokalizowany najwyższy punkt na Niżu Środkowoeuropejskim? Jeśli czytaliście uważnie mojego bloga, to pewnie już się domyślacie o jakim miejscu mowa - Wieżyca. Jedno z moich ulubionych miejsc na Kaszubach. Z wieży rozciągają się zapierające dech w piersi widoki na całą okolicę.

Również w pobliżu jest sporo ciekawych atrakcji. Podejrzewam, że słyszeliście o najdłuższej desce na świecie. Można ją obejrzeć w Szymbarku. A w tym samym miejscu (Centrum Edukacji i Promocji Regionu) znajduje się jeszcze wiele innych ciekawych atrakcji, jak np. dom do góry nogami, dom Sybiraka, rekonstrukcja bunkru Ptasia Wola... Chyba powinnam stworzyć osobny post na temat CEPRu. 

Co jeszcze można zobaczyć w okolicy Wieżycy? 

• Ogród Botaniczny w Gołubiu - najlepiej udać się tam późną wiosną, w maju, kiedy mieni się kolorami kwitnących kwiatów.

• Złota Góra - miejsce, które wielu kojarzy się z truskawkami, bo właśnie tam odbywa się coroczny festiwal Truskawkobranie. Swoją drogą, nie ma smaczniejszych truskawek niż te kaszubskie. 

PEREŁKI ARCHITEKTURY

Oprócz pięknych krajobrazów, Kaszuby to też ciekawa architektura i wcale nie mam na myśli wiejskich chat. Na Kaszubach zobaczycie budowle unikalne. Kościół poklasztorny z dachem w kształcie trumny (przeczytaj tutaj i tutaj).  Sanktuarium Sianowskie - siedziba Maryi Królowej Kaszub (przeczytaj tutaj). Najnowszy zamek na świecie (przeczytaj tutaj). Znany ze wszystkich pocztówek Żuraw w Gdańsku (wszystkie relacje z Gdańska tutaj). A nawet prehistoryczne konstrukcje - kamienne kręgi w Odrach i kurhany w Uniradzach.

Kolegiata w Kartuzach

Zamek w Łapalicach

 

Kamienne Kręgi w Odrach

7 STOLIC KASZUB

Siedem miast od dawna
Kłóci się ze sobą,
Które to jest z nich Wszech Kaszub głową:
Gdańsk - miasto liczne,
Kartuzy śliczne
Święte Wejherowo,
Lębork, Bytowo,
Cna Kościerzyna
I Puck - perzyna.
(Maryla Wolska)

Każdy region ma jakieś centrum. Z Kaszubami sprawa jest o tyle ciekawa, że co ludzi, tyle opinii na ten temat. Jeśli pojedziecie do Gdańska, przy wjeździe do miasta na pewno zobaczycie tablicę z napisem "Gdańsk, stolica Kaszub wita". Ja pochodzę z Kartuz i od zawsze w szkole wpajali nam, że to Kartuzy są stolicą Kaszub, teraz bardziej się optuje za tym, żeby mówić o Kartuzach jako o stolicy Szwajcarii Kaszubskiej. Gdy pojedziesz do Kościerzyny - również będziesz w stolicy - centrum kulturalnym. Wejherowo mianuje się tytułem duchowej stolicy Kaszub. A wspomniane również w wierszu Lębork, Puck, Bytów to kolejne z tych większych miast Kaszub, które biją się o tytuł stolicy. Spór nigdy nie został rozstrzygnięty, więc można powiedzieć, że Kaszuby mają stolic aż siedem. A kto wie? może w przyszłości urodzi się ich jeszcze więcej. Ale nieważne są tytułu a to, co każde z tych miast może nam zaproponować: zabytki, urokliwe zakątki, piękne historie, kaszubski klimat.

Żuraw nad Motławą w Gdańsku

Jezioro Klasztorne Małe w Kartuzach

Wejherowo

KULTURA KASZUB

Kaszuby to nie tylko piękne krajobrazy i architektura, ale również szeroko pojęta kultura. Najlepszym miejscem na poznanie dawnych Kaszub i życia Kaszubów jest wizyta w skansenie we Wdzydzach Kiszewskich. Nieco więcej na temat Kaszubskiego Parku Etnograficznego możecie przeczytać w tym poście. Przy okazji warto też się wspiąć na pobliską wieżę i spojrzeć na Krzyż Jezior Wdzydzkich.

Park Etnograficzny we Wdzydzach Kiszewskich

O realiach życia dawnych Kaszubów dowiecie się też podczas wizyty w Muzeum Kaszubskich w Kartuzach. Warto też pojechać do Chmielna i przyjrzeć się procesowi wyrabiania ceramiki.  Przed wizytą koniecznie zadzwońcie do muzeum i umówcie się na zwiedzanie, bo może się zdarzyć, że pocałujecie klamkę - tutaj link do strony internetowej muzeum Muzeum Ceramiki. Najczęściej wyroby ceramiczne zdobione są charakterystycznym wzorem kaszubskim. Początkowo pojawiał się tylko jako haft (co ciekawe, istnieje kilka szkół haftu kaszubskiego), obecnie zdobi wiele przedmiotów codziennego użytku.

Wzór kaszubski. Zdjęcie wykonane w Parku Gigantów w Stryszej Budzie.

Każdy region ma też jakieś lokalne i unikalne tradycje. Na Kaszubach najciekawszą według mnie tradycją jest bożonarodzeniowe kolędowanie, o którym pisałam tutaj. Niestety wielu młodych ludzi nawet nie wie o istnieniu takiej tradycji. Obawiam się, że za kilka lat zostanie zupełnie zapomniana.

Natomiast odradzającym się elementem kaszubszczyzny jest język. Pamiętam, jako mała dziewczynka, że język kaszubski był uznawany za gwarę i raczej używało się go tylko w domu. Współcześnie kaszubski jest oficjalnym językiem regionalnym. Coraz więcej szkół oferuje lekcje kaszubskiego. Na Uniwersytecie Gdańskim otwarto kierunek etnofilologia kaszubska (niestety nie cieszy się zbyt dużą popularnością). Na język kaszubski przetłumaczono Pismo Święte. Powstaje literatura i poezja kaszubska. A coraz popularniejsza staje się muzyka w tymże języku. I wcale nie mówię o typowej muzyce folkowej. Do posłuchania proponuję Wam piosenki Damroki. 

Jestem ciekawa Waszych reakcji. Jak odbieracie język kaszubski? Bardzo różni się od polskiego? Ja jestem w tym temacie nieobiektywna, bo z kaszubskim mam do czynienia na co dzień i choć nie mówię po kaszubsku, bardzo dobrze go rozumiem.
Na dzisiaj to tyle. Koniecznie napiszcie w komentarzach, czy mieliście już okazję być na Kaszubach i jakie były Wasze wrażenia. A jeśli jeszcze nie byliście, to serdecznie Was zapraszam. 
Pozdrawiam